Những Thay đổi Đáng chú ý trong Luật Lao động và BHXH năm 2025 (theo báo pháp luật)

1. Luật lao động mới 2025: thay đổi các điều kiện để được hưởng chế độ hưu trí

Năm 2025 là năm đặc biệt đối với người nghỉ hưu vì được chia thành 2 giai đoạn áp dụng 2 Luật BHXH khác nhau là Luật BHXH năm 2014 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 đến ngày 30/6/2025 và Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.

Do đó, điều kiện để được hưởng lương hưu của người lao động trong năm 2025 có khác nhau tùy theo thời điểm trước hay sau ngày 1/7/2025.

1.1. Điều kiện tuổi nghỉ hưu

Theo Điều 4 Nghị định 135/2020/NĐ-CP, kể từ ngày 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện bình thường là đủ 60 tuổi 3 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với lao động nữ. Sau đó, cứ mỗi năm, tuổi nghỉ hưu lại tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam, cho đến khi đủ 62 tuổi vào năm 2028 và tăng thêm 4 tháng đối với lao động nữ, cho đến khi đủ 60 tuổi vào năm 2035.

Tính theo quy định trên, tuổi nghỉ hưu kể từ ngày 01/01/2025 trong điều kiện lao động bình thường của lao động nam là 61 tuổi 3 tháng và lao động nữ là 56 tuổi 8 tháng.

Thời điểm nghỉ hưu là kết thúc ngày cuối cùng của tháng đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định. Thời điểm người lao động bắt đầu hưởng lương hưu là ngày đầu tiên của tháng liền kề sau thời điểm nghỉ hưu.

1.2. Điều kiện thời gian đóng BHXH

Trong giai đoạn từ ngày 1/1/2025 đến ngày 30/6/2025, Luật BHXH năm 2014 còn hiệu lực và áp dụng điều kiện thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng là 20 năm.

Tuy nhiên, từ ngày 1/7/2025, khi Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực thì điều kiện thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng giảm xuống còn 15 năm.

Như vậy, trước ngày 1/7/2025, lao động đủ tuổi nghỉ hưu phải có thời gian đóng BHXH từ 20 năm trở lên mới được hưởng lương hưu. Còn từ ngày 1/7/2025 trở đi, lao động đủ tuổi nghỉ hưu chỉ cần có thời gian đóng BHXH từ 15 năm trở lên là được hưởng lương hưu.

2. Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện

Hiện nay, theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Luật BHXH 2014 về bảo hiểm xã hội tự nguyện có 02 chế độ bao gồm: hưu trí và tử tuất.

Tuy nhiên, kể từ ngày 01/07/2025 trở đi, căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 4 Luật BHXH 2024, chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ bao gồm 04 chế độ như sau:

• Trợ cấp thai sản;
• Hưu trí;
• Tử tuất;
• Bảo hiểm tai nạn lao động theo quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động. 

Theo đó, từ ngày 01/7/2025, Luật BHXH 2024 có hiệu lực sẽ bổ sung trợ cấp thai sản vào chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện.

2.1. Điều kiện hưởng trợ cấp thai sản khi tham gia BHXH tự nguyện

Căn cứ Điều 94 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định điều kiện hưởng trợ cấp thai sản khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện như sau:

– Có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện hoặc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vừa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con được hưởng trợ cấp thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

• Lao động nữ sinh con;
• Lao động nam có vợ sinh con. 

– Trường hợp chỉ có mẹ tham gia bảo hiểm xã hội mà mẹ chết sau khi sinh con thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được hưởng trợ cấp thai sản.

– Trường hợp cả cha và mẹ cùng tham gia bảo hiểm xã hội đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản quy định tại khoản 1 Điều này thì chỉ cha hoặc mẹ được hưởng trợ cấp thai sản.

– Trường hợp người quy định tại khoản 1 Điều này vừa có đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện và vừa có đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc thì chỉ được hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc.

– Trường hợp mẹ đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc, cha đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện thì mẹ được hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc và cha được hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện.

– Trường hợp cha đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc, mẹ đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện thì cha được hưởng chế độ thai sản trong bảo hiểm xã hội bắt buộc và mẹ được hưởng trợ cấp thai sản trong bảo hiểm xã hội tự nguyện.

2.2. Mức hưởng chế độ thai sản khi tham gia BHXH tự nguyện

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định tại Điều 95 về mức trợ cấp thai sản là 2.000.000 đồng cho mỗi con được sinh ra và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.

Lao động nữ là người dân tộc thiểu số hoặc lao động nữ là người dân tộc Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo khi sinh con còn được hưởng chính sách hỗ trợ khác theo quy định của Chính phủ.

3. Sửa đổi quy định hưởng bảo hiểm xã hội một lần

Căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 102 Luật BHXH 2024, người lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH tự nguyện mà có yêu cầu thì sẽ được hưởng BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. Đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ thời gian đóng BHXH 15 năm mà không tiếp tục tham gia BHXH;
2. Ra nước ngoài để định cư;
3. Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS;
4. Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng;
5. Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành, sau 12 tháng không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội.

Dựa theo các điều kiện trên, việc rút BHXH một lần vẫn được duy trì với người lao động đã, đang và sẽ tham gia đóng BHXH bắt buộc trước ngày 01/7/2025, nghĩa là dù cho người lao động mới bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 30/6/2025 thì vẫn được rút BHXH một lần nếu đủ các điều kiện kể trên.

Còn đối với người lao động tham gia đóng BHXH kể từ ngày 01/07/2025 thì sẽ được rút BHXH một lần nếu thuộc vào các trường hợp tại điểm a, b, c, d Điều 120 Luật BHXH 2024 nêu trên.